Con nuôi có quyền thừa kế không? – Phân tích pháp lý
Khi xảy ra việc phân chia di sản thừa kế, một câu hỏi thường gặp là: Con nuôi có được hưởng thừa kế như con ruột không? Quyền lợi của con nuôi có bị hạn chế so với con đẻ? Để tránh tranh chấp và hiểu đúng quy định, bài viết này sẽ phân tích chi tiết về vấn đề con nuôi thừa kế theo quy định pháp luật hiện hành.
>>> Xem thêm: Đừng bỏ lỡ cơ hội sử dụng dịch vụ chất lượng tại văn phòng công chứng đáng tin cậy.
1. Quy định pháp luật
1.1. Con nuôi là ai?
Theo Điều 3 Luật Nuôi con nuôi 2010:
“Nuôi con nuôi là việc xác lập quan hệ cha, mẹ và con giữa người nhận nuôi và người được nhận nuôi.”
Khi việc nhận nuôi con được thực hiện theo đúng quy định pháp luật, thì giữa con nuôi và cha mẹ nuôi tồn tại quan hệ cha mẹ – con hợp pháp, kéo theo đầy đủ quyền và nghĩa vụ, bao gồm cả quyền thừa kế.
Theo Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015, hàng thừa kế thứ nhất bao gồm:
“Vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết.”
Như vậy, con nuôi hợp pháp có quyền thừa kế như con ruột, không bị phân biệt trong hàng thừa kế theo pháp luật.
Ví dụ minh họa: Ông H nhận nuôi anh M theo đúng trình tự pháp luật. Khi ông H qua đời không để lại di chúc, anh M được chia tài sản cùng các con đẻ khác theo hàng thừa kế thứ nhất.
2. Quyền con nuôi thừa kế trong trường hợp có di chúc
2.1. Con nuôi được chỉ định trong di chúc
Người lập di chúc có thể tự do chỉ định người hưởng thừa kế, bao gồm cả con nuôi. Theo Điều 626 Bộ luật Dân sự 2015, người lập di chúc có quyền:
“Chỉ định người thừa kế; truất quyền hưởng di sản của người thừa kế; phân định phần di sản cho từng người thừa kế.”
Do đó, con nuôi được chỉ định trong di chúc sẽ được hưởng phần tài sản tương ứng, miễn là di chúc hợp pháp theo quy định tại Điều 630 Bộ luật Dân sự.
2.2. Bị truất quyền trong di chúc – có còn quyền lợi?
Trong một số trường hợp, dù là con nuôi nhưng nếu bị truất quyền trong di chúc thì không được hưởng phần di sản, trừ khi thuộc diện người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc (Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015), như:
Có quyết định công nhận nuôi con nuôi của cơ quan có thẩm quyền
Không vi phạm các điều kiện nuôi con nuôi theo Luật Nuôi con nuôi 2010
>>> Xem thêm: Bạn muốn chắc chắn ý nguyện sau cùng được thực hiện đúng? Hãy công chứng di chúc.
3.2. Quan hệ nuôi dưỡng thực tế nhưng không có đăng ký
Một số trường hợp thực tế có nuôi dưỡng nhưng không làm thủ tục hợp pháp. Trong những trường hợp tranh chấp, tòa án có thể xem xét mối quan hệ này là “con nuôi thực tế” nếu:
Có chứng cứ nuôi dưỡng lâu dài, liên tục
Được cộng đồng công nhận là cha/mẹ và con
Tuy nhiên, quyền thừa kế trong trường hợp này không chắc chắn và phụ thuộc vào phán quyết của tòa án.
Ví dụ minh họa: Bà H sống chung và nuôi dưỡng anh N từ nhỏ, nhưng không làm thủ tục nhận con nuôi. Khi bà H qua đời, anh N không được chia thừa kế vì không chứng minh được quan hệ con nuôi hợp pháp, trừ khi có bản án công nhận quan hệ nuôi dưỡng thực tế.
4. Con nuôi có được hưởng thừa kế từ ông bà nội/ngoại nuôi không?
Theo quy định pháp luật hiện hành, con nuôi không thuộc hàng thừa kế của ông bà nội/ngoại của cha mẹ nuôi nếu không có di chúc. Tuy nhiên, nếu ông bà nội/ngoại nuôi lập di chúc để lại tài sản cho con nuôi của con mình, thì di chúc đó có hiệu lực.
Ví dụ minh họa: Ông T để lại di chúc cho cháu là con nuôi của con trai mình. Di chúc hợp pháp nên cháu nuôi vẫn được thừa kế, dù không thuộc hàng thừa kế theo pháp luật.
Con nuôi thừa kế là một quyền được pháp luật công nhận ngang hàng với con đẻ, nếu việc nhận con nuôi được thực hiện đúng trình tự pháp lý. Tuy nhiên, để tránh tranh chấp, người có tài sản nên:
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
