Làm chứng cho vay tiền – Có phải chịu trách nhiệm không?
Làm chứng vay tiền là một hành vi phổ biến trong các giao dịch dân sự, đặc biệt là giữa người thân, bạn bè. Tuy nhiên, nhiều người vẫn băn khoăn liệu người làm chứng có phải chịu trách nhiệm pháp lý nếu bên vay không trả nợ hay không. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết vấn đề này dựa trên các quy định của pháp luật Việt Nam.
Làm chứng vay tiền là việc một người chứng kiến giao dịch vay mượn giữa hai bên (bên cho vay và bên vay), xác nhận sự tồn tại và các nội dung chính của hợp đồng vay. Người làm chứng có thể ký vào hợp đồng vay, hoặc chỉ đơn thuần có mặt và biết rõ về giao dịch đó. Vai trò của người làm chứng thường là để tăng tính xác thực, minh bạch cho giao dịch, và có thể cung cấp thông tin nếu có tranh chấp xảy ra.
Trong Bộ luật Dân sự 2015, khái niệm “người làm chứng” được đề cập trong các quy định về chứng cứ và giao dịch dân sự, nhưng không có điều khoản riêng biệt quy định về trách nhiệm của người làm chứng trong hợp đồng vay tài sản. Tuy nhiên, căn cứ vào bản chất của việc làm chứng và các quy định pháp luật liên quan, có thể hiểu trách nhiệm của người làm chứng là cung cấp lời khai trung thực, khách quan về những gì mình đã chứng kiến.
2. Làm chứng vay tiền có phải chịu trách nhiệm không?
Để trả lời câu hỏi này, chúng ta cần phân biệt rõ trách nhiệm của người làm chứng và trách nhiệm của người bảo lãnh.
>>> Xem thêm: Toàn bộ kiến thức cơ bản vềcông chứng mà ai cũng nên biết trước khi ký bất kỳ giấy tờ nào.
2.1. Trách nhiệm của người làm chứng vay tiền
Thông thường, khi làm chứng vay tiền, người làm chứng chỉ xác nhận sự việc đã diễn ra, nội dung thỏa thuận giữa các bên chứ không cam kết về việc trả nợ của bên vay. Vì vậy, theo nguyên tắc chung, người làm chứng sẽ không phải chịu trách nhiệm thay cho bên vay nếu bên vay không thực hiện nghĩa vụ trả nợ.
Trách nhiệm của người làm chứng chủ yếu liên quan đến việc cung cấp thông tin trung thực khi có tranh chấp. Nếu người làm chứng cố ý khai man, cung cấp thông tin sai sự thật gây thiệt hại cho các bên liên quan, họ có thể phải chịu trách nhiệm pháp lý về hành vi của mình (ví dụ: trách nhiệm bồi thường thiệt hại nếu có căn cứ chứng minh lời khai gian dối là nguyên nhân trực tiếp gây thiệt hại).
Ví dụ thực tế:
Anh Minh cho chị Lan vay 50 triệu đồng. Anh Tuấn có mặt và ký tên với tư cách là người làm chứng trên giấy vay tiền, xác nhận chị Lan có vay tiền của anh Minh. Sau đó, chị Lan không trả nợ. Trong trường hợp này, anh Tuấn (người làm chứng) sẽ không có nghĩa vụ phải trả nợ thay cho chị Lan, trừ khi có thỏa thuận khác. Tuy nhiên, nếu ra tòa, anh Tuấn có nghĩa vụ phải khai báo trung thực về việc chị Lan vay tiền anh Minh.
Theo Điều 335 Bộ luật Dân sự 2015, quy định về bảo lãnh như sau:
“Bảo lãnh là việc người thứ ba (sau đây gọi là bên bảo lãnh) cam kết với bên có quyền (sau 1 đây gọi là bên nhận bảo lãnh) sẽ thực hiện nghĩa vụ thay cho bên có nghĩa vụ (sau đây gọi là bên được bảo lãnh), nếu khi đến thời hạn 2 thực hiện nghĩa vụ mà bên được bảo lãnh không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ.”
So sánh làm chứng và bảo lãnh:
Người làm chứng: Chỉ xác nhận sự việc xảy ra, không cam kết thực hiện nghĩa vụ thay.
Người bảo lãnh: Cam kết trực tiếp thực hiện nghĩa vụ thay cho bên vay nếu bên vay không trả nợ. Trách nhiệm của người bảo lãnh là trách nhiệm liên đới hoặc thứ cấp (tùy thỏa thuận).
Do đó, chỉ khi người “làm chứng” đồng thời ký cam kết sẽ trả nợ thay nếu bên vay không trả được, thì khi đó họ mới chính thức trở thành người bảo lãnh và phải chịu trách nhiệm liên đới hoặc chịu trách nhiệm thay cho bên vay theo cam kết.
Tiếp nối ví dụ trên, nếu anh Tuấn không chỉ ký “làm chứng” mà còn thêm dòng chữ “Tôi cam kết sẽ trả nợ thay cho chị Lan nếu chị Lan không có khả năng trả nợ”, và ký tên dưới dòng cam kết đó. Khi này, anh Tuấn đã chính thức trở thành người bảo lãnh cho khoản vay của chị Lan và sẽ phải chịu trách nhiệm trả nợ thay chị Lan khi chị không thực hiện nghĩa vụ.
3. Lời khuyên khi làm chứng hoặc vay tiền
Khi tham gia vào các giao dịch vay tiền, dù là người cho vay, người vay, hay người làm chứng, cần lưu ý một số điều sau:
3.1. Đối với người cho vay và người vay:
Lập hợp đồng rõ ràng: Ghi rõ số tiền vay, thời hạn vay, lãi suất (nếu có), phương thức trả nợ, và các điều khoản khác. Hợp đồng nên được lập thành văn bản.
Công chứng hợp đồng: Nếu số tiền lớn hoặc muốn đảm bảo tính pháp lý cao nhất, nên công chứng hoặc chứng thực hợp đồng vay tại các văn phòng công chứng hoặc UBND cấp xã. Việc này giúp giảm thiểu rủi ro tranh chấp về sau.
Minh bạch thông tin: Đảm bảo các thông tin của các bên đều chính xác, rõ ràng.
Hiểu rõ vai trò: Chỉ nên ký với tư cách làm chứng nếu bạn thực sự chỉ muốn xác nhận sự việc, không có ý định gánh vác trách nhiệm tài chính thay.
Đọc kỹ nội dung: Đảm bảo rằng tài liệu bạn ký chỉ ghi rõ vai trò là “người làm chứng” và không có bất kỳ điều khoản nào ngụ ý bạn là người bảo lãnh hay có trách nhiệm tài chính.
Không ký khống: Không nên ký vào các giấy tờ không có nội dung rõ ràng hoặc bạn không hiểu rõ.
Người làm chứng vay tiền theo bản chất pháp lý sẽ không phải chịu trách nhiệm trả nợ thay cho bên vay. Trách nhiệm của họ chủ yếu giới hạn ở việc cung cấp thông tin trung thực về giao dịch đã chứng kiến. Chỉ khi người làm chứng đồng thời ký kết một cam kết bảo lãnh, họ mới phát sinh trách nhiệm liên đới hoặc trách nhiệm thay thế. Vì vậy, để bảo vệ quyền lợi của bản thân, mỗi cá nhân cần hết sức cẩn trọng và nắm rõ các quy định pháp luật khi tham gia vào các giao dịch vay mượn tài sản, đặc biệt là khi được đề nghị đóng vai trò làm chứng hoặc bảo lãnh.
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
