Di sản chia không đều, bị kiện? Cảnh báo về thừa kế không chia đều
Thừa kế không chia đều là một thực tế thường gặp trong các gia đình Việt Nam khi chia di sản cho các con cháu. Dù là chia theo pháp luật hay theo di chúc, việc phân chia tài sản không đồng đều dễ dẫn đến tranh chấp, kiện tụng, thậm chí rạn nứt tình cảm gia đình. Bài viết dưới đây sẽ phân tích căn cứ pháp luật liên quan, cảnh báo các rủi ro và hướng dẫn cách xử lý phù hợp.
>>> Xem thêm: Tại sao mọi người đều tin tưởng văn phòng công chứng này? Khám phá ngay!
1. Khi nào xảy ra tình trạng thừa kế không chia đều?
1.1 Theo di chúc
Người lập di chúc có quyền định đoạt tài sản cho bất kỳ ai, theo bất kỳ tỷ lệ nào (Điều 626 Bộ luật Dân sự 2015). Do đó, di sản có thể được chia:
Chỉ cho 1 trong nhiều người con;
Hoặc chia theo tỷ lệ không bằng nhau.
Ví dụ: Ông A có 3 người con, nhưng chỉ để lại di chúc chia toàn bộ tài sản cho người con út do người này sống chung và chăm sóc ông lúc cuối đời.
>>> Xem thêm: Vợ hai có quyền gì khi chồng qua đời? Thực tế về thừa kế của vợ sau
1.2 Theo pháp luật
Trường hợp không có di chúc, di sản được chia theo quy định tại Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015, theo hàng thừa kế và mỗi người thừa kế cùng hàng sẽ được chia phần bằng nhau.
Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều người vẫn tự ý chia không đều dù không có di chúc hoặc di chúc không hợp lệ, từ đó gây tranh chấp.
2. Hệ quả pháp lý của việc thừa kế không chia đều
2.1 Có thể bị kiện ra tòa
Nếu người thừa kế cho rằng mình bị tước quyền thừa kế không hợp lý hoặc bị chia phần không đúng theo luật thì hoàn toàn có quyền khởi kiện tại tòa án nhân dân cấp có thẩm quyền để yêu cầu:
Hủy di chúc;
Xác định lại hàng thừa kế;
Phân chia di sản lại theo đúng quy định pháp luật.
>>> Xem thêm: Làm sao để chứng thực chữ ký nhanh chóng mà không bị thiếu giấy tờ?
2.2 Bị hủy một phần hoặc toàn bộ di chúc
Theo Điều 643 Bộ luật Dân sự 2015, nếu phát hiện di chúc bị giả mạo, bị ép buộc, hoặc vi phạm điều kiện hợp pháp, thì có thể bị tuyên vô hiệu toàn bộ hoặc một phần.
Ví dụ: Di chúc của ông A chia hết tài sản cho người con út nhưng bị chứng minh là viết khi ông không còn minh mẫn → Di chúc có thể bị tòa tuyên vô hiệu.
2.3 Không đảm bảo quyền thừa kế bắt buộc
Theo Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015, những người sau dù không được chỉ định trong di chúc vẫn được hưởng phần di sản bắt buộc, bao gồm:
Con chưa thành niên;
Cha, mẹ, vợ/chồng, con đã thành niên nhưng mất khả năng lao động.
Phần bắt buộc này tối thiểu là 2/3 suất thừa kế theo pháp luật.
3. Giải pháp phòng ngừa rủi ro khi thừa kế không chia đều
3.1 Lập di chúc rõ ràng, hợp pháp
Người để lại di sản nên:
Lập di chúc có công chứng, chứng thực để tăng tính pháp lý;
Ghi rõ lý do vì sao chia không đều (ví dụ: người con lớn đã được cho đất từ trước, người con út chăm sóc lúc bệnh…);
Cân nhắc đến phần thừa kế bắt buộc.
3.2 Thỏa thuận phân chia tài sản nếu thừa kế không chia đều
Sau khi người để lại tài sản qua đời, các đồng thừa kế có thể lập văn bản thỏa thuận chia tài sản theo ý chí chung, miễn là không vi phạm quyền lợi bắt buộc của ai.
3.3 Hòa giải trước khi kiện tụng nếu thừa kế không chia đều
Trong các vụ tranh chấp thừa kế không chia đều, nếu các bên còn tình cảm hoặc mong muốn giữ gìn mối quan hệ, nên chọn hòa giải thông qua trung gian hoặc luật sư, tránh leo thang thành tranh chấp tại tòa.
4. Ví dụ thực tế về tranh chấp thừa kế không chia đều
Tình huống: Bà H có 4 người con, để lại di chúc chia 90% tài sản cho người con thứ hai và 10% cho người con út. Hai người con còn lại không được chia gì. Sau khi bà mất, hai người này đã khởi kiện yêu cầu hủy di chúc, với lý do:
Bà H đã lú lẫn khi lập di chúc;
Họ thuộc diện người thừa kế theo pháp luật.
Kết quả: Tòa tuyên hủy di chúc do không đủ điều kiện hợp pháp, và chia tài sản theo pháp luật → 4 người con được chia đều.
Thừa kế không chia đều không bị cấm nếu thực hiện đúng theo luật và có lý do hợp lý. Tuy nhiên, để tránh rủi ro pháp lý và mâu thuẫn gia đình, người để lại di sản nên lập di chúc hợp pháp, rõ ràng, minh bạch. Người nhận di sản cũng cần hiểu và tôn trọng ý chí để lại di sản, tránh kiện tụng gây mệt mỏi cho cả hai bên.
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
