Cho vay tiền và ghi âm – Có được coi là bằng chứng không?

Trong các tranh chấp liên quan đến việc cho vay mượn, đặc biệt là khi không có giấy tờ rõ ràng, việc sử dụng các đoạn ghi âm đòi nợ trở thành một vấn đề pháp lý phức tạp. Liệu những đoạn ghi âm này có được coi là bằng chứng hợp lệ trước tòa án hay không? Bài viết này sẽ đi sâu phân tích vấn đề dựa trên các quy định pháp luật hiện hành, giúp bạn hiểu rõ hơn về giá trị pháp lý của bằng chứng ghi âm.

 >>> Xem thêm: Bạn có biết cách tìm đúng văn phòng công chứng phù hợp nhất cho giao dịch không?

1. Giá trị pháp lý của ghi âm trong các vụ án dân sự

Theo quy định của pháp luật Việt Nam, việc sử dụng các chứng cứ điện tử, bao gồm cả các đoạn ghi âm, đã được thừa nhận. Tuy nhiên, để một đoạn ghi âm đòi nợ hoặc bất kỳ đoạn ghi âm nào khác được coi là bằng chứng hợp pháp, nó phải đáp ứng một số điều kiện nhất định về tính hợp pháp và xác thực.

Căn cứ pháp lý:

• Điều 93 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 quy định: “Tài liệu đọc được, nghe được, nhìn được, dữ liệu điện tử là nguồn chứng cứ.” Điều này khẳng định ghi âm có thể được xem là một nguồn chứng cứ.
• Điều 95 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 về xác định chứng cứ nêu rõ: “Thứ tự các tình tiết, sự kiện có thật; nguồn gốc của chứng cứ, cách thức thu thập chứng cứ phải bảo đảm tính hợp pháp; chứng cứ phải là bản chính hoặc bản sao hợp lệ; chứng cứ phải được công khai theo quy định của Bộ luật này.” Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thu thập chứng cứ hợp pháp.

Để một đoạn ghi âm có giá trị chứng minh, quan trọng nhất là việc thu thập nó phải đảm bảo tính hợp pháp, không vi phạm các quyền cơ bản của công dân.

2. Khi nào ghi âm đòi nợ được coi là bằng chứng hợp lệ?

Một đoạn ghi âm đòi nợ có thể được xem xét là bằng chứng hợp lệ nếu đáp ứng các điều kiện sau:

 >>> Xem thêm: Làm sao để tiết kiệm phí công chứng khi công chứng nhà đất?

2.1. Tính hợp pháp trong quá trình ghi âm đòi nợ

Đây là yếu tố then chốt quyết định giá trị của đoạn ghi âm. Việc ghi âm được coi là hợp pháp khi:

• Một bên tham gia hội thoại: Nếu bạn là một trong những người tham gia cuộc trò chuyện và bạn tự mình ghi âm lại cuộc trò chuyện đó, thì việc ghi âm này thường được coi là hợp pháp. Bạn có quyền ghi lại những gì mình nói và nghe được.
• Có sự đồng ý của tất cả các bên: Nếu bạn không phải là người trực tiếp tham gia cuộc hội thoại nhưng muốn ghi âm, bạn phải có sự đồng ý của tất cả các bên liên quan. Việc ghi âm lén lút các cuộc trò chuyện của người khác mà không có sự cho phép có thể bị coi là vi phạm quyền riêng tư, quyền bí mật thư tín, điện thoại, điện tín theo Điều 21 Hiến pháp 2013 và Điều 38 Bộ luật Dân sự 2015. Điều này có thể khiến đoạn ghi âm bị bác bỏ và thậm chí người ghi âm có thể đối mặt với trách nhiệm pháp lý.
• Mục đích ghi âm hợp pháp: Đoạn ghi âm được thực hiện với mục đích hợp pháp, ví dụ như để làm bằng chứng cho một giao dịch dân sự, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, chứ không phải để vu khống, xúc phạm danh dự hoặc thực hiện hành vi vi phạm pháp luật khác.

 >>> Xem thêm: Chỉ có công chứng hợp đồng vay tiền mới khiến tòa công nhận lời bạn nói.

2.2. Tính xác thực và nguyên vẹn của ghi âm đòi nợ

Ngoài tính hợp pháp khi thu thập, đoạn ghi âm cũng phải đảm bảo tính xác thực và nguyên vẹn:

• Không bị cắt ghép, chỉnh sửa: Đoạn ghi âm phải phản ánh đúng nội dung cuộc trò chuyện ban đầu, không bị chỉnh sửa, cắt ghép làm thay đổi ý nghĩa hoặc xuyên tạc sự thật.
• Khả năng nhận dạng giọng nói và nội dung: Giọng nói của các bên phải rõ ràng, có thể nhận dạng được. Nội dung cuộc trò chuyện phải liên quan trực tiếp đến việc vay tiền hoặc ghi âm đòi nợ và thể hiện ý chí của các bên.
• Được sao lưu và bảo quản đúng cách: Nên có bản gốc và các bản sao lưu để đảm bảo tính toàn vẹn của dữ liệu.

3. Quy trình sử dụng ghi âm làm bằng chứng trong tranh chấp cho vay tiền

Khi muốn sử dụng đoạn ghi âm đòi nợ làm bằng chứng trong các vụ án tranh chấp về cho vay tiền, bạn cần thực hiện theo các bước sau:

3.1. Thu thập và bảo quản bằng chứng ghi âm đòi nợ cẩn thận

Như đã phân tích ở mục 2.1, hãy đảm bảo rằng việc ghi âm của bạn được thực hiện hợp pháp. Sau khi ghi âm, bạn nên sao lưu nhiều bản trên các thiết bị khác nhau (USB, ổ cứng, cloud) để tránh mất mát hoặc hư hỏng dữ liệu gốc. Đảm bảo rằng bản gốc không bị can thiệp hay chỉnh sửa.

 >>> Xem thêm: Công chứng vay tiền tại nhà – Có được pháp luật công nhận?

3.2. Nộp ghi âm cho tòa án hoặc cơ quan có thẩm quyền

Khi nộp đơn khởi kiện hoặc trong quá trình tố tụng, bạn cần nộp đoạn ghi âm kèm theo đơn yêu cầu tòa án xem xét, đánh giá giá trị chứng cứ của đoạn ghi âm. Bạn có thể cung cấp thêm các bằng chứng khác như tin nhắn, email, lời khai của nhân chứng để củng cố cho nội dung ghi âm.

3.3. Yêu cầu giám định (nếu cần)

Trong trường hợp có nghi ngờ về tính xác thực của đoạn ghi âm (ví dụ: bị cắt ghép, chỉnh sửa), tòa án hoặc một trong các bên có thể yêu cầu giám định. Cơ quan giám định sẽ phân tích để xác định xem đoạn ghi âm có nguyên vẹn hay không, giọng nói có phải của người liên quan hay không. Chi phí giám định thường do bên yêu cầu chịu, trừ khi có thỏa thuận khác hoặc tòa án quyết định.

Ví dụ minh họa:

Bà C cho ông D vay 500 triệu đồng không giấy tờ. Khi đến hạn, ông D không trả và chối bỏ khoản nợ. Bà C đã dùng điện thoại ghi âm lại cuộc trò chuyện giữa hai người, trong đó ông D thừa nhận có vay tiền và hứa sẽ trả. Bà C nộp đoạn ghi âm này cho tòa án. Tòa án đã xem xét đoạn ghi âm và xác định bà C là người trực tiếp tham gia cuộc trò chuyện, việc ghi âm không vi phạm quyền riêng tư. Sau khi xác minh tính nguyên vẹn của đoạn ghi âm, tòa án đã chấp nhận đây là một trong những bằng chứng quan trọng để buộc ông D phải trả nợ.

Tuy nhiên, nếu bà C ghi âm lén lút cuộc trò chuyện giữa ông D và một người thứ ba về khoản nợ này mà không có sự đồng ý của cả ông D và người thứ ba đó, đoạn ghi âm này có thể bị tòa án bác bỏ vì vi phạm pháp luật về quyền riêng tư.

 >>> Xem thêm: Hợp đồng vay tiền có công chứng bị sai – Có vô hiệu không?

4. Kết luận

Việc sử dụng ghi âm đòi nợ làm bằng chứng trong các vụ tranh chấp dân sự là hoàn toàn có cơ sở pháp lý, nhưng không phải mọi đoạn ghi âm đều được chấp nhận. Điều cốt yếu là phải đảm bảo tính hợp pháp trong quá trình thu thập và tính xác thực, nguyên vẹn của dữ liệu. Người muốn sử dụng ghi âm làm bằng chứng cần nắm rõ các quy định pháp luật liên quan và cân nhắc kỹ lưỡng để tránh vi phạm quyền của người khác. Khi đối mặt với các tranh chấp cho vay mượn, tốt nhất bạn nên tìm đến sự tư vấn của các chuyên gia pháp lý để được hướng dẫn cụ thể, đảm bảo quyền lợi của mình được bảo vệ một cách tốt nhất.