Công chứng văn bản từ chối nhận di sản có phải nộp thuế không?
Trong các trường hợp thừa kế tài sản, người được hưởng di sản có quyền nhận hoặc từ chối nhận di sản theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, nhiều người thắc mắc rằng khi lập và công chứng văn bản từ chối nhận di sản có phải nộp thuế không, đặc biệt khi tài sản thừa kế là nhà đất hoặc cổ phần có giá trị lớn. Bài viết dưới đây sẽ phân tích rõ căn cứ pháp lý, thủ tục và nghĩa vụ tài chính (nếu có) khi thực hiện công chứng loại văn bản này theo quy định pháp luật mới nhất năm 2025.
1. Căn cứ pháp lý về công chứng văn bản từ chối nhận di sản
Theo Bộ luật Dân sự năm 2015, tại Điều 620 quy định:
“Người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối nhằm trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ tài sản của mình đối với người khác.”
Việc từ chối nhận di sản phải được lập thành văn bản và công chứng hoặc chứng thực tại phòng công chứng, văn phòng công chứng theo Điều 59 Luật Công chứng năm 2014.
Ngoài ra, theo Điều 7 Nghị định 23/2015/NĐ-CP, văn bản từ chối nhận di sản là một trong những loại giấy tờ cần chứng thực hoặc công chứng để đảm bảo tính pháp lý, được cơ quan nhà nước chấp nhận trong quá trình sang tên, đăng ký tài sản thừa kế.
Như vậy, việc công chứng là bắt buộc nếu người thừa kế muốn văn bản từ chối có giá trị pháp lý và được sử dụng khi làm thủ tục khai nhận di sản hoặc chuyển quyền tài sản.
2. Khi công chứng văn bản từ chối nhận di sản có phải nộp thuế không?
Đây là vấn đề được nhiều người quan tâm. Theo quy định của Luật Thuế thu nhập cá nhân năm 2007 (sửa đổi, bổ sung năm 2014) và Thông tư 111/2013/TT-BTC, thuế thu nhập cá nhân chỉ phát sinh khi có thu nhập từ việc nhận thừa kế.
Cụ thể:
Nếu người thừa kế nhận di sản (ví dụ nhận nhà, đất, cổ phần…) thì phải nộp thuế thu nhập cá nhân theo quy định tại Điều 16 Thông tư 111/2013/TT-BTC.
Nếu người thừa kế từ chối nhận di sản, thì họ không phát sinh nghĩa vụ nộp thuế, vì họ không có thu nhập từ việc thừa kế.
Do đó, việc công chứng văn bản từ chối nhận di sản không phải nộp thuế. Tuy nhiên, người thực hiện công chứng vẫn phải nộp lệ phí công chứng theo quy định của Bộ Tài chính, chứ không phải là “thuế”.
Ví dụ thực tế: Bà Hương tại TP.HCM là người thừa kế quyền sử dụng đất của cha mẹ. Tuy nhiên, bà Hương muốn từ chối nhận phần di sản này để nhường lại cho em trai. Khi đến Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ, bà chỉ phải nộp 50.000 đồng lệ phí công chứng, không phải nộp thuế thu nhập cá nhân, vì bà không nhận tài sản thừa kế.
4. Quy trình công chứng văn bản từ chối nhận di sản
Quy trình công chứng được thực hiện theo Điều 40 và Điều 59 Luật Công chứng năm 2014, gồm các bước sau:
Bước 1. Chuẩn bị hồ sơ Người từ chối nhận di sản chuẩn bị các giấy tờ sau:
Bản chính giấy tờ tùy thân (CCCD, CMND, hộ chiếu).
Giấy chứng tử của người để lại di sản.
Giấy tờ chứng minh quan hệ thừa kế (sổ hộ khẩu, giấy khai sinh, giấy đăng ký kết hôn…).
Giấy tờ về tài sản thừa kế (Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, sổ đỏ, sổ tiết kiệm, cổ phần…).
Bước 2. Soạn thảo văn bản từ chối nhận di sản Công chứng viên có thể hỗ trợ người dân soạn thảo văn bản theo đúng mẫu pháp lý, đảm bảo nội dung thể hiện rõ:
Họ tên, thông tin người từ chối.
Lý do và thời điểm từ chối nhận di sản.
Cam kết việc từ chối là hoàn toàn tự nguyện.
Bước 3. Công chứng viên kiểm tra và chứng nhận Công chứng viên sẽ kiểm tra tính hợp pháp của hồ sơ, đọc lại toàn bộ nội dung văn bản cho người yêu cầu nghe, sau đó chứng nhận và đóng dấu xác nhận.
Bước 4. Nộp lệ phí và nhận văn bản công chứng Người yêu cầu nộp lệ phí công chứng theo quy định và nhận bản chính văn bản từ chối đã được chứng nhận hợp pháp.
Khi thực hiện công chứng văn bản từ chối nhận di sản, người dân nên lưu ý:
Thời điểm từ chối: Phải thực hiện trước khi phân chia di sản. Nếu di sản đã được chia, người thừa kế không còn quyền từ chối.
Hình thức văn bản: Bắt buộc phải bằng văn bản và công chứng hoặc chứng thực hợp lệ.
Trường hợp có nhiều người thừa kế: Nếu một người từ chối, phần di sản của họ sẽ được chia lại cho những người thừa kế khác theo pháp luật hoặc di chúc.
Không được từ chối để trốn nghĩa vụ tài sản: Nếu người từ chối nhằm mục đích né tránh việc trả nợ hoặc nghĩa vụ tài chính khác, Tòa án có thể tuyên vô hiệu văn bản từ chối đó theo Điều 620 Bộ luật Dân sự 2015.
Ví dụ minh họa: Anh Tuấn là người thừa kế duy nhất của cha, đồng thời đang nợ ngân hàng. Sau khi cha mất, anh Tuấn lập văn bản từ chối nhận di sản là căn nhà của cha để tránh bị ngân hàng kê biên. Trong trường hợp này, nếu phát hiện anh Tuấn từ chối để trốn nghĩa vụ trả nợ, Tòa án có thể tuyên vô hiệu văn bản từ chối nhận di sản, theo đúng quy định pháp luật hiện hành.
Tóm lại, việc công chứng văn bản từ chối nhận di sản có phải nộp thuế không thì câu trả lời là không. Người từ chối nhận di sản không phải nộp thuế thu nhập cá nhân, vì không có thu nhập phát sinh từ thừa kế. Tuy nhiên, người yêu cầu vẫn phải nộp lệ phí công chứng theo quy định của Bộ Tài chính. Để đảm bảo quyền lợi hợp pháp, người dân nên thực hiện thủ tục công chứng tại phòng công chứng hoặc văn phòng công chứng hợp pháp, đúng trình tự quy định trong Luật Công chứng 2014 và các văn bản hướng dẫn mới nhất năm 2025.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
