Đăng ký giao dịch bảo đảm – Bước không thể thiếu sau công chứng hợp đồng thế chấp
Trong các giao dịch vay vốn có tài sản đảm bảo, công chứng hợp đồng thế chấp chỉ là một phần trong quy trình pháp lý đầy đủ. Một bước quan trọng nhưng thường bị xem nhẹ là đăng ký giao dịch bảo đảm. Nếu không thực hiện bước này, quyền ưu tiên xử lý tài sản bảo đảm có thể không được pháp luật công nhận. Bài viết sau sẽ giúp bạn hiểu rõ tầm quan trọng của việc đăng ký giao dịch bảo đảm, quy trình thực hiện theo quy định pháp luật, và các tình huống thực tế dễ gặp phải.
>>> Xem thêm: Những lưu ý về thời hạn hiệu lực của hợp đồng thế chấp sau khi công chứng: công chứng hợp đồng thế chấp.
1. Đăng ký giao dịch bảo đảm là gì?
Đăng ký giao dịch bảo đảm là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền ghi nhận thông tin về giao dịch bảo đảm (như thế chấp, cầm cố…) vào hệ thống đăng ký chính thức. Mục tiêu của việc đăng ký là công khai hóa tình trạng pháp lý của tài sản, tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho bên nhận bảo đảm khi xử lý tài sản nếu người vay vi phạm nghĩa vụ.
Theo Điều 4 Nghị định 102/2017/NĐ-CP, đăng ký giao dịch bảo đảm là thủ tục bắt buộc đối với các trường hợp thế chấp quyền sử dụng đất, nhà ở, tài sản gắn liền với đất.
2. Vì sao cần đăng ký giao dịch bảo đảm sau công chứng?
Theo quy định tại Điều 298 Bộ luật Dân sự 2015, hiệu lực đối kháng với bên thứ ba chỉ phát sinh khi giao dịch bảo đảm được đăng ký tại cơ quan có thẩm quyền. Nói cách khác, nếu không đăng ký, hợp đồng thế chấp dù đã được công chứng cũng không có giá trị pháp lý để bảo vệ quyền lợi bên nhận thế chấp khi có tranh chấp.
Đăng ký giao dịch bảo đảm cũng giúp các bên liên quan (ngân hàng, người mua, tổ chức tín dụng khác) biết được tài sản có đang bị ràng buộc không, tránh rủi ro mua bán tài sản đang bị thế chấp hoặc tranh chấp không minh bạch.
>>> Xem thêm: Nhà đang thế chấp có bán được không? – Rủi ro người mua cần biết.
3. Cơ quan có thẩm quyền đăng ký
Tùy loại tài sản, cơ quan tiếp nhận hồ sơ sẽ khác nhau. Với quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất, cơ quan có thẩm quyền là Văn phòng đăng ký đất đai thuộc Sở Tài nguyên và Môi trường. Với các loại tài sản khác như phương tiện, máy móc thiết bị, hàng hóa hình thành trong tương lai, nơi đăng ký là Cục Đăng ký quốc gia thuộc Bộ Tư pháp hoặc các tổ chức được ủy quyền.
Sau khi công chứng hợp đồng thế chấp, người yêu cầu đăng ký (thường là bên vay hoặc ngân hàng) cần chuẩn bị hồ sơ gồm:
Giấy đề nghị theo mẫu Hợp đồng thế chấp đã công chứng Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc tài sản bảo đảm Giấy tờ cá nhân của các bên Văn bản ủy quyền (nếu có)
>>> Xem thêm: Có được lựa chọn bất kỳ văn phòng công chứng nào để công chứng giao dịch không?
Hồ sơ được nộp trực tiếp tại Văn phòng đăng ký đất đai hoặc nộp trực tuyến qua Cổng dịch vụ công. Sau khi tiếp nhận đầy đủ, cơ quan đăng ký sẽ ghi vào sổ đăng ký và trả kết quả trong thời hạn từ 1 đến 3 ngày làm việc.
5. Ví dụ minh họa thực tế
Ông K ký hợp đồng thế chấp căn nhà của mình để vay 2 tỷ đồng tại ngân hàng X. Sau khi công chứng hợp đồng, ngân hàng yêu cầu ông K làm thủ tục tại Văn phòng đăng ký đất đai. Nhờ thực hiện đúng quy trình, khi ông K mất khả năng trả nợ, ngân hàng được quyền ưu tiên xử lý tài sản theo đúng thứ tự pháp luật quy định. Trường hợp ngược lại, nếu không đăng ký, ngân hàng có thể mất quyền ưu tiên, đặc biệt nếu có bên thứ ba khác cũng có quyền yêu cầu xử lý tài sản.
Đăng ký giao dịch bảo đảm không đồng nghĩa với chuyển quyền sở hữu tài sản, mà chỉ là ghi nhận về việc tài sản đang dùng để đảm bảo nghĩa vụ tài chính. Người sử dụng tài sản vẫn được khai thác, sử dụng bình thường, nhưng không được tự ý bán, tặng, cho, chuyển nhượng mà không có sự đồng ý của bên nhận thế chấp.
Việc đăng ký phải thực hiện đúng, đầy đủ và trong thời gian sớm nhất sau công chứng hợp đồng để tránh bị lỡ cơ hội ưu tiên pháp lý. Trường hợp tài sản bị xóa đăng ký, thay đổi nội dung thế chấp hoặc chấm dứt nghĩa vụ, cũng cần làm thủ tục xóa đăng ký để đảm bảo cập nhật chính xác trạng thái pháp lý.
Đăng ký giao dịch bảo đảm là bước không thể thiếu để bảo vệ quyền lợi của các bên trong hợp đồng thế chấp, đặc biệt là bên nhận bảo đảm như ngân hàng. Dù hợp đồng đã công chứng, nếu không đăng ký, giao dịch có thể không có hiệu lực đối kháng với bên thứ ba, dẫn đến tranh chấp hoặc thiệt hại nghiêm trọng. Vì vậy, người dân và doanh nghiệp cần chủ động thực hiện thủ tục này ngay sau khi công chứng hợp đồng, và nên tham khảo tư vấn từ đơn vị có chuyên môn nếu chưa nắm rõ.
Nếu bạn đang có nhu cầu thực hiện giao dịch hoặc cần hỗ trợ về công chứng, hãy liên hệ Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ qua số 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để được tư vấn và hỗ trợ nhanh chóng, chính xác, đúng quy định pháp luật.
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
