Từ chối công chứng hợp đồng thế chấp: người dân cần biết gì?
Trong giao dịch vay vốn ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng, hợp đồng thế chấp là một trong những loại hợp đồng quan trọng cần phải công chứng để đảm bảo tính pháp lý. Tuy nhiên, không phải mọi trường hợp công chứng đều được chấp thuận. Có những tình huống công chứng viên sẽ từ chối công chứng hợp đồng thế chấp. Vậy căn cứ pháp lý là gì, người dân cần chuẩn bị ra sao để tránh bị từ chối?
1. Căn cứ pháp lý về việc từ chối công chứng hợp đồng thế chấp
Các văn bản pháp luật hiện hành quy định về công chứng hợp đồng thế chấp:
Luật Công chứng 2014 (sửa đổi, bổ sung 2023):
Điều 44 quy định công chứng viên được quyền từ chối công chứng nếu hợp đồng, giao dịch vi phạm pháp luật hoặc không đủ điều kiện.
Điều 51 và Điều 52 quy định về trách nhiệm kiểm tra, xác minh của công chứng viên khi chứng nhận hợp đồng thế chấp.
Bộ luật Dân sự 2015:
Điều 317, 318 quy định về thế chấp tài sản.
Điều 500 quy định hợp đồng thế chấp quyền sử dụng đất phải được công chứng hoặc chứng thực.
Luật Đất đai 2013 (sửa đổi 2024):
Điều 188 quy định điều kiện thực hiện giao dịch thế chấp quyền sử dụng đất.
Như vậy, việc từ chối công chứng không phải tùy tiện mà phải dựa trên căn cứ pháp luật cụ thể.
2. Các trường hợp bị từ chối công chứng hợp đồng thế chấp
2.1 Tài sản thế chấp không đủ điều kiện pháp lý
Theo Điều 188 Luật Đất đai 2013 (sửa đổi 2024), quyền sử dụng đất chỉ được thế chấp khi:
Có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Đất không có tranh chấp.
Đất không bị kê biên để bảo đảm thi hành án.
Còn thời hạn sử dụng đất.
Nếu không đáp ứng các điều kiện trên, công chứng viên có thể từ chối công chứng hợp đồng thế chấp.
2.2 Người yêu cầu công chứng không có quyền định đoạt
Theo Điều 167 Luật Đất đai 2013, chỉ chủ sở hữu hoặc người được ủy quyền hợp pháp mới có quyền ký hợp đồng thế chấp. Nếu người khác tự ý mang tài sản đi thế chấp, công chứng viên sẽ từ chối.
Ví dụ: Bà A tự ý dùng sổ đỏ đứng tên chồng để thế chấp vay tiền mà không có giấy ủy quyền, công chứng viên sẽ từ chối công chứng hợp đồng thế chấp.
2.3 Hồ sơ công chứng không đầy đủ hoặc không hợp lệ
Theo Điều 40 Luật Công chứng 2014, hồ sơ công chứng hợp đồng thế chấp bao gồm:
Phiếu yêu cầu công chứng.
Dự thảo hợp đồng thế chấp.
Bản sao giấy tờ tùy thân.
Giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản thế chấp.
Giấy tờ khác có liên quan.
Nếu thiếu một trong các giấy tờ này hoặc giấy tờ giả mạo, công chứng viên có thể từ chối công chứng.
2.4 Nội dung hợp đồng vi phạm pháp luật hoặc trái đạo đức xã hội
Theo Điều 123 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch dân sự vô hiệu nếu có mục đích, nội dung vi phạm điều cấm hoặc trái đạo đức xã hội. Do đó, công chứng viên có quyền từ chối công chứng hợp đồng thế chấp nếu phát hiện dấu hiệu vi phạm.
2.5 Hợp đồng có dấu hiệu bị ép buộc, giả mạo
Theo Điều 8 Luật Công chứng 2014, công chứng viên phải đảm bảo tính tự nguyện của các bên. Nếu phát hiện bên thế chấp bị ép buộc, lừa dối, giả mạo chữ ký thì hợp đồng sẽ không được công chứng.
>>> Xem thêm: Khám phá ngay Dịch vụ sổ đỏ nhanh chóng, uy tín tại Hà Nội.
3. Trách nhiệm của công chứng viên khi từ chối công chứng hợp đồng thế chấp
Giải thích rõ lý do từ chối cho người yêu cầu.
Lập văn bản từ chối công chứng nếu bên yêu cầu đề nghị.
Nếu từ chối không có căn cứ, công chứng viên có thể bị khiếu nại, xử lý kỷ luật hoặc bồi thường theo quy định tại Điều 70 Luật Công chứng 2014.
4. Ví dụ minh họa thực tế về từ chối công chứng hợp đồng thế chấp
Anh B mang sổ đỏ đi thế chấp tại ngân hàng nhưng đất đang trong quá trình tranh chấp với hàng xóm về ranh giới. Khi nộp hồ sơ công chứng, công chứng viên đã từ chối với lý do tài sản chưa đủ điều kiện pháp lý. Trường hợp này đúng quy định pháp luật, đảm bảo an toàn cho các bên liên quan.
Việc từ chối công chứng hợp đồng thế chấp hoàn toàn có cơ sở pháp lý nếu hồ sơ, tài sản hoặc chủ thể không đáp ứng điều kiện theo quy định. Người dân cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, kiểm tra tính pháp lý của tài sản trước khi tiến hành thủ tục công chứng để tránh rủi ro. Nếu cho rằng việc từ chối không đúng, người dân có thể thực hiện quyền khiếu nại theo quy định của Luật Công chứng.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
