Trong thực tế, không phải ai cũng có điều kiện trực tiếp thực hiện thủ tục nhận di sản thừa kế. Lúc này, việc ủy quyền nhận thừa kế là giải pháp hợp pháp và thuận tiện giúp người thừa kế ủy quyền cho người khác thay mặt mình thực hiện các quyền và nghĩa vụ liên quan. Vậy pháp luật quy định như thế nào về việc ủy quyền trong lĩnh vực thừa kế? Những quyền lợi nào có thể phát sinh từ quá trình này?
>>> Xem thêm: Tại sao cần kiểm tra kỹ trước khi ký hợp đồng ủy quyền?
1. Khái niệm ủy quyền nhận thừa kế theo quy định pháp luật
Theo Điều 562 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng ủy quyền là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên được ủy quyền có nghĩa vụ thực hiện công việc nhân danh bên ủy quyền.
Ủy quyền nhận thừa kế là việc người thừa kế hợp pháp giao cho một cá nhân khác (có thể là người thân, luật sư…) thay mặt mình thực hiện các thủ tục pháp lý cần thiết để nhận di sản, khai nhận, định đoạt hoặc chuyển nhượng tài sản được thừa kế.
2. Căn cứ pháp lý
Các quy định pháp luật liên quan đến việc ủy quyền nhận thừa kế bao gồm:
Bộ luật Dân sự 2015:
Điều 562 – 568: Về hợp đồng ủy quyền.
Điều 613 – 660: Về thừa kế theo pháp luật và di chúc.
Luật Công chứng 2014 (Điều 55): Về công chứng hợp đồng, giao dịch liên quan đến bất động sản, thừa kế.
Nghị định 23/2015/NĐ-CP: Về chứng thực chữ ký, văn bản.
>>> Xem thêm: Dịch vụ công chứng uy tín, nhanh chóng tại văn phòng công chứnggần nhất
3. Hình thức của văn bản ủy quyền nhận thừa kế
Hợp đồng ủy quyền có bắt buộc công chứng?
Có. Theo quy định tại khoản 2 Điều 55 Luật Công chứng 2014, việc ủy quyền nhận di sản thừa kế, đặc biệt là đối với tài sản là bất động sản hoặc tài sản có giá trị, bắt buộc phải được công chứng hoặc chứng thực tại UBND cấp xã/phường.
Nếu người ủy quyền đang sinh sống ở nước ngoài, thì văn bản ủy quyền cần được công chứng tại cơ quan đại diện ngoại giao của Việt Nam và được hợp pháp hóa lãnh sự theo quy định pháp luật.
4. Nội dung cơ bản của văn bản ủy quyền nhận thừa kế
Một văn bản ủy quyền nhận thừa kế đầy đủ cần bao gồm các nội dung sau:
Thông tin của bên ủy quyền và bên được ủy quyền (họ tên, ngày sinh, số CCCD/hộ chiếu, địa chỉ).
Phạm vi ủy quyền: khai nhận di sản, làm việc với cơ quan nhà nước, ký các văn bản liên quan, định đoạt tài sản (nếu có thỏa thuận).
Việc ủy quyền nhận thừa kế mang lại nhiều lợi ích, đặc biệt trong các trường hợp người thừa kế không thể trực tiếp thực hiện thủ tục do:
Cư trú ở nước ngoài hoặc địa phương xa.
Sức khỏe yếu, tuổi cao hoặc hạn chế khả năng đi lại.
Muốn ủy quyền cho người có chuyên môn pháp lý thực hiện thay.
Thay vì phải trực tiếp đi làm các thủ tục hành chính, người thừa kế chỉ cần lập văn bản ủy quyền đúng quy định là đã có thể đảm bảo quyền lợi hợp pháp của mình.
6. Quyền lợi và nghĩa vụ của bên được ủy quyền
Quyền lợi
Được đại diện hợp pháp thay mặt bên ủy quyền thực hiện các thủ tục nhận di sản thừa kế.
Có thể nhận thù lao nếu có thỏa thuận trong hợp đồng.
Nghĩa vụ
Thực hiện công việc đúng phạm vi ủy quyền.
Không được lợi dụng ủy quyền để xâm phạm quyền lợi của người ủy quyền.
Bồi thường thiệt hại nếu gây ra hậu quả pháp lý do hành vi vượt quá thẩm quyền ủy quyền.
7. Ủy quyền nhận thừa kế trong trường hợp có nhiều người thừa kế
Trong trường hợp có nhiều người đồng thừa kế, mỗi người đều có quyền lập văn bản ủy quyền cho một người đại diện chung để thực hiện thủ tục khai nhận, phân chia di sản. Tuy nhiên, cần lưu ý:
Tất cả các văn bản ủy quyền phải cùng chỉ định một người đại diện chung.
Nội dung và phạm vi ủy quyền của từng người cần rõ ràng, cụ thể.
Tránh xảy ra tranh chấp về phạm vi đại diện và quyền định đoạt tài sản.
Ví dụ 1: Ông A đang cư trú tại Canada, là con hợp pháp của bà B (đã mất) tại Việt Nam để lại một mảnh đất tại Hà Nội. Do không thể về nước, ông A lập hợp đồng ủy quyền nhận thừa kế cho em trai là ông C tại Việt Nam để thực hiện thủ tục khai nhận di sản. Hợp đồng được công chứng tại Lãnh sự quán Việt Nam tại Canada, gửi về Việt Nam và được ông C dùng để làm thủ tục hợp pháp.
Ví dụ 2: Bà D là một trong ba người con của ông E (đã mất). Do không thể tham gia trực tiếp, bà D lập giấy ủy quyền cho chị gái là bà F thay mình làm đại diện nhận di sản là một căn nhà, sau đó bán căn nhà và chia lại phần tiền tương ứng. Việc này được công chứng và ghi nhận rõ trong thỏa thuận.
9. Một số lưu ý
Văn bản ủy quyền phải được lập đúng mẫu, rõ ràng và công chứng/chứng thực theo quy định.
Bên được ủy quyền cần đảm bảo thực hiện trung thực, đúng phạm vi được giao.
Trong trường hợp có tranh chấp giữa các đồng thừa kế, người được ủy quyền không có quyền đơn phương quyết định định đoạt tài sản.
Nếu văn bản ủy quyền không hợp lệ, việc thực hiện nhận thừa kế có thể bị cơ quan nhà nước từ chối hoặc dẫn đến rủi ro pháp lý.
Ủy quyền nhận thừa kế là giải pháp pháp lý hiệu quả và thuận tiện, giúp người thừa kế thực hiện quyền nhận di sản trong trường hợp không thể trực tiếp thực hiện. Tuy nhiên, cần đảm bảo đúng hình thức, nội dung và thủ tục pháp lý theo quy định. Nếu bạn có nhu cầu lập hợp đồng ủy quyền nhận thừa kế, nên tham khảo ý kiến từ luật sư hoặc tổ chức hành nghề công chứng để tránh các rủi ro pháp lý không đáng có.
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
